W jakich sytuacjach w mojej pracy
umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej są przydatne?
Każdy nauczyciel niejako skazany jest na to, że będzie oddziaływał
na innych ludzi. Dlatego zawód nauczycielski, bardziej niż jakikolwiek
inny, wymaga opanowania umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej.
Nauczyciel wychowania fizycznego (a za takiego się uważam),
z uwagi na charakter swojego przedmiotu, ma możliwość oddziaływania
na uczniów całym sobą. Inna płaszczyzna kontaktu, inne niż w przypadku
pozostałych przedmiotów szkolnych formy organizacyjne i metody
kształcenia sprawiają, że jego czynności pedagogiczne są adresowane
do dziecka, które nauczyciel musi postrzegać jako pełną i zintegrowaną
osobowość. A zatem współczesny nauczyciel wychowania fizycznego
zmuszony jest przejść od funkcji ściśle pojmowanego technika nauczania
ruchu, do funkcji pedagoga oddziaływującego swoją osobowością
na wszystkie sfery młodej, plastycznej osobowości wychowanka.
Ma to być światły doradca i przyjaciel młodzieży, który potrafi
uczyć (praktycznie i teoretycznie), jak żyć zgodnie z normami
higieny, jak dzielić czas między pracę a wypoczynek i jak kształtować
ciało, doskonaląc zdrowie i sprawność, pielęgnować urodę.
Niezmiernie istotną rolę w wychowaniu fizycznym odgrywa komunikacja
niewerbalna. Odpowiednia postawa, gestykulacja czy mimika twarzy
muszą jednoznacznie korelować z komunikatami słownymi, ponieważ
zajęcia prowadzone są na sali gimnastycznej lub na boisku, gdzie
zachowanie optymalnej odległości od odbiorcy jest często niemożliwe.
Komunikaty słowne, aby mogły być usłyszane często są podawane
bardzo głośno. Dlatego też (dbając o swoje gardło) chyba każdy
nauczyciel wychowania fizycznego ma opracowany system znaków,
sygnałów i gestów umożliwiający pozawerbalny kontakt z uczniami.
Jedną z metod nauczania w wychowaniu fizycznym jest pokaz. Nauczyciel
osobiście demonstruje i wyjaśnia poprawne wykonanie ćwiczenia.
Zapamiętany obraz pozwala uczniom na szybsze odtworzenie i utrwalenie
poszczególnych jego faz.
Często w mojej pracy zdarza się, że uczeń mniej sprawny fizycznie
odczuwa strach przed wykonaniem jakiegoś ćwiczenia. Staram się
wtedy rozwiać jego obawy komunikatem: "Rozumiem, że to ćwiczenie
może być dla Ciebie trudne, ale nie masz się czego obawiać gdyż
będę Cię asekurować." Uczeń ma wtedy poczucie, że wiem o
jego strachu i dołożę starań, aby zagwarantować mu bezpieczeństwo.
Każde poprawnie wykonane ćwiczenie przez takiego ucznia spotyka
się z pochwałą z mojej strony, co daje mu większą pewność siebie
i umacnia wiarę we własne możliwości.
Podczas gier zespołowych czasami dochodzi w ferworze walki do
niesportowych zachowań i konfliktów między uczniami. Oprócz stosowania
sankcji przewidzianych przepisami mówię wtedy: "Rozumiem,
że jesteście zdenerwowani, ale wasze zachowanie jest sprzeczne
z zasadami fair play i nie będzie tolerowane na boisku".
Zdarza się, że uczeń bardzo sprawny nie chce brać udziału w
treningach czy zawodach sportowych. Zachęcam go wtedy słowami:
"Rozumiem twoje obawy - przygotowanie się do zawodów wymaga
wiele wysiłku i niestety nie gwarantuje sukcesu, ale pamiętaj,
że jeśli nie zaryzykujesz to na pewno nie wygrasz."
Stosując powyższe zdania - klucze sprawiam, że następująca po
nich właściwa treść w lepszy sposób dotrze do rozmówcy, a z tych
kilku przykładów widać, że komunikacja jest podstawowym, codziennym
narzędziem pracy nauczyciela, które powinno być permanentnie udoskonalane.
Sławomir Maksimowicz
