Zasada 2: SZKOŁA OCENIA SPRAWIEDLIWIE

"Szkoła z klasą sprawiedliwie ocenia. Uczniowie wiedzą, czego mają się nauczyć, znają i rozumieją zasady oceniania"

Zadanie 2 C: Czy na pewno oceniamy sprawiedliwie?

Jeżeli szkoła, postanowiwszy poprawić sposób oceniania, wybiera to zadanie, może przeprowadzić dodatkowy sondaż opinii wśród uczniów, sprawdzając m.in.: czy znają wymagania ze wszystkich przedmiotów, czy według uczniów nauczyciele uzasadniają oceny, dostatecznie wcześnie informują o sprawdzianach itp. Poznawszy te odpowiedzi, szkoła podejmuje odpowiednie działania: dopracowuje "system wczesnego informowania uczniów" o kryteriach oceniania z poszczególnych przedmiotów, a nawet pojedynczych prac, wprowadza obyczaj pisemnego uzasadniania ocen z poważniejszych sprawdzianów i prac, wykorzystuje elementy samooceny i wzajemnej oceny uczniów, modyfikuje szkolny system oceniania, organizuje warsztaty samokształceniowe dla nauczycieli itd.

1. Dlaczego wybraliśmy to zadanie?
Długo zastanawialiśmy się nad wyborem zadania z zasady "Szkoła ocenia sprawiedliwie". W trakcie dyskusji doszliśmy do wniosku, że ocenianie jest bardzo ważnym elementem procesu dydaktyczno - wychowawczego. Ocenianie powinno być jasne i łatwe w praktyce. Wielu z nas ma dzieci w wieku szkolnym i doskonale rozumiemy potrzebę odpowiednio wczesnego informowania o planowanych sprawdzianach, kartkówkach, pracach pisemnych. Chcieliśmy także dokonać ewaluacji W.S.O. oraz uwzględnić uwagi uczniów i rodziców dotyczące tego własnie zagadnienia. Docierały do nas informacje, że nie zawsze uczniowie wiedzą za co są oceniani,że nie wszyscy znają zapisy W.S.O. Odnieśliśmy wrażenie,że W.S.O. w obecnym zapisie jest zbyt obszerne i przez to nieczytelne dla przeciętnego ucznia.

2. Osoba odpowiedzialna za przygotowanie sprawozdania - szef zespołu zadaniowego, oraz członkowie zespołu zadaniowego
imiona i nazwiska szefa i członków zespołu zadaniowego
1. Szef zespołu zadaniowego: mgr Roman Zapert - nauczyciel informatyki i techniki. 2. Członkowie zespołu: mgr Zofia Łukawska - nauczyciel biologii, dyrektor szkoły, mgr Beata Makarewicz - nauczyciel języka polskiego, mgr Małgorzata Grońska - nauczyciel fizyki, mgr Elżbieta Obuchowicz-Godzieba - nauczyciel chemii, mgr Ilona Halec - nauczyciel historii i wos, mgr Krzysztof Romanowicz - nauczyciel języka polskiego, mgr Ewa Hlebowicz - nauczyciel języka polskiego, mgr Agnieszka Dapkiewicz-Szarejko - nauczyciel matematyki, p. Iwona Narkiewicz - nauczyciel matematyki, dr Eugeniusz Tomaszewicz - nauczyciel języka angielskiego.

3. Co wynikło z ankiety "Jaka jest nasza szkoła"?
Interpretacja wyników ankiety "Jaka jest nasza szkoła?", odnośnie pytania 4 "Sprawiedliwie oceniać", przedstawia się następująco: 32% uczniów uznało, że szkoła jest taka jak A , 17% odpowiedziało, że podobna do A , 15%-raczejA, 9%-raczej do B, 14% - podobna do B, 13% uznało, że szkoła jest taka jak B. Wśród ankietowanych rodziców 45% stwierdziło,że szkoła jest taka jak A , 15%-podobna do A, 19%- raczej A, 9% -raczej do B, 3% podobna do B, 6%-taka jak B, natomiast 3% rodziców miało problem z udzieleniem odpowiedzi. Jeśli chodzi o odpowiedzi nauczycieli to przedstawiają się one nastepująco: 46%-taka jak A, 32%- podobna do A, 13%-raczej do A, 9% -raczej do B. Na podstawie powyższych wyników można stwierdzić, że większość uczniów czuje się ocenia-nymi sprawiedliwie.

4. Jakie działania na forum całej szkoły postanowiliśmy podjąć, aby uczynić praktykę oceniania bardziej zrozumiałą dla uczniów?
Zespół zadaniowy opracował ankietę, na podstawie jej wyników sformułowane zostały wnioski do dalszej pracy. W przypadku nauczycieli brzmią one następująco: uzasadniać oceny otrzymane przez uczniów przy odpowiedzi ustnej, np. "Otrzymałeś..., ponieważ zwięźle, na temat się wypo-wiadałeś"; okazywać zadowolenie, chwalić nawet za nie-wielkie postępy w nauce; wyjaśniać zasady punktacji 0-1 za każdą czynność; omawiać sprawdziany, kartkówki szczególnie wtedy, gdy wypadły źle; zachęcać uczniów do samooceny i oceny pracy w grupie; stwarzać sytuacje sprzyjające samoocenie; wprowadzić kartę samooceny z zachowania; systematycznie wpisywać pozytywne i negatywne spostrzeżenia na temat ucznia w zeszycie uwag. Uczniowie powinni zgłaszać wszelkie niejasności nauczycielom poszczególnych przed-miotów i wychowawcy. W klasach szkolnych wywieszone zostały Przedmiotowe Systemy Oceniania, tak by były bardziej dostępne uczniom.

5. Jakie działania podjęli poszczególni nauczyciele?

5.a. Przykład 1
Nauczyciele języka polskiego dokonali modyfikacji Przedmiotowego Systemu Oceniania upraszczając jego formę w celu wyeksoponowania dokumentu na korytarzu szkolnym. Uczniowie zainteresowani jego treścią nie będą mieli teraz trudności z dotarciem do wymagań na poszczególne oceny szkolne.

5.b. Przykład 2
Dyrekcja zorganizowała i opłaciła szkoleniowe posiedzenie Rady Pedagogicznej pt. "Psychologiczne aspekty oceniania" prowadzone przez Centrum Szkolenia Kadr Oświatowych w Legionowie. Omawiane zagadnienia uświadomiły nauczycielom, że ocena nie tylko jest stopniem szkolnym, ale też jest czynnikiem motywującym ucznia do dalszej pracy i informacją zwrotną dla ucznia o jego osiągnięciach i ewentualnych brakach. Zrozumieliśmy jak ważne jest rozszerzanie stopnia o dodatkowe informacje, recenzję pracy, w formie ustnej i pisemnej. Ze szkolenia skorzystali w dużym stopniu młodzi stażem nauczyciele.

5.c. Przykład 3
Nauczyciele wychowania fizycznego zmodyfikowali Przedmiotowy System Oceniania. Opracowano szczegółowe kryteria dla poszczególnych ocen semestralnych, co sprawiło że PSO z wychowania fizycznego stał się dla uczniów bardziej zrozumiały i przejrzysty. Dla potrzeb oceny sprawności, umiejętności i wiadomości z gimnastyki, gier zespołowych i lekkoatletyki stworzono zestawy testów, prób i skal osiągnięć, na podstawie których wystawiane są oceny cząstkowe. Jednak zasadniczym kryterium oceny z wychowania fizycznego jest wysiłek wkładany przez ucznia w usprawnianie się. Dzięki temu uczniowie o niższej sprawności fizycznej mają możliwość uzyskania na koniec semestru ocen wyższych, niż wynika to z ocen cząstkowych. Nauczyciele j. polskiego i informatyki podjęli działania mające na celu popularyzację Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. Po pierwsze opracowaliśmy w atrakcyjny sposób przepisy WSO: a)Oceny i wymagania edukacyjne, b)Klasyfikowanie i promowanie, c)Egzaminy poprawkowe i klasyfikacyjne, d)Ocena zachowania. Całość wzbogaciliśmy atrakcyjnymi rysunkami i wyekspo-nowaliśmy w gablocie na korytarzu szkolnym. Od razu wzbudziło to duże zainteresowanie. Po drugie opracowaliśmy i przeprowadziliśmy ankietę wśród uczniów na temat oceniania. Wnioski płynące z ankiety są następujące: wyjaśniać zasady punktacji 1-0 za każdą czynność, uzasadniać oceny ustne np. Otrzymałeś ...., ponieważ zwięźle, na temat się wypowiadałeś, itp., okazywać zadowolenie, chwalić nawet za niewielkie postępy w nauce, wyeksponować na korytarzach Przedmiotowe Systemy Oceniania, polonista powinien pod wypracowaniem zamieścić recenzje pracy (obok systemu punktowego), zachęcić uczniów do samooceny i oceny pracy w grupie, stwarzać sytuacje sprzyjające samoocenie, wprowadzić kartę samooceny z zachowania, systematycznie wpisywać negatywne i pozytywne spostrzeżenia na temat ucznia w zeszycie uwag.

6. W jaki sposób uzasadniamy swoje oceny?

6.a. Przykład 1
Praca pisemna z języka polskiego w klasie I -" Niezła praca...Ciekawy pomysł na opowiadanie, zaskakujące zakończenie. Czyta się ją z przyjemnością, tym bardziej, że wiele w niej lekkiego humoru. Niemniej uważaj na orto-grafię, zwłaszcza na pisownię wyrazów z "rz" i "ż". Staraj się także budować krótsze zdania, nie będziesz gubił wątków /praca oceniona na db+/

6.b. Przykład 2
Praca kontrolna z historii przeprowadzona w klasach trzecich w lutym 2003 r. Zakres materiału obejmował historię nowożytną, gdyż była to powtórka materiału z klas młodszych, prowadzona w ramach przygotowan do egzaminu gimnazjalnego. W zakres tej pracy wchodziło: wskazanie i poprawienie błędów w podanym tekście, właściwe przyporządkowanie praw antymieszczańskich i antychłopskich, określenie stylu architektonicznego zabytków przedstawionych na ilustracji, praca z tekstem źródłowym. Na ocenę otrzymaną przez ucznia składała się suma punktów otrzymanych za wszystkie zadania. Ocenie podlegała jedynie strona merytoryczna, na jej wyskość nie miały wpływu błędy ortograficzne, stylistyczne czy językowe. Uczniowie oceniani byli według następującej punktacji: celujący-17p, bardzo dobry-16-14p, dobry-11-13p, dostateczny-10-8p, dopuszczający- 7-4p, niedostateczny-0-3p. Ocena dobra /12p/- powinieneś bardzo dokładnie czytać polecenia, gdyż niewłaściwe ich wykonanie, spowodowane niezrozumieniem, przyczyniło się do utraty punktów. Widzę jednak, że wiedzę merytoryczną posiadasz.

6.c. Przykład 3
Ocena sprawdzianu z informatyki w klasie III - Bazy danych. Na wynik końcowy miały wpływ umiejętności zakładania podstawowych obiektów bazy danych: tabele, formularze, filtry i raporty oraz praca z tymi obiektami. Przykładowa baza danych samochody.wdb była wykonana w programie Microsoft Works. Przykład dotyczy oceny ucznia z klasy III D.- Potrafisz założyć bazę danych i zapisać ją na dysku. Tabela posiada pola o prawidłowych cechach, dane nie zawierają nieprawidłowych wpisów. Formularz zbudowany dla tej bazy posiada atrakcyjny wygląd: dobry układ kolorystyczny i trafnie dobtrany rysunek. Filtr miał za zadanie wyświetlać z bazy samochody w kolorze czerwonym. Po zademonstrowaniu widać, że filtr spełnia swoją rolę. Raport sporządzony dla tej bazy miał spowodować wyświetlenie wszystkich rekordów oraz średniej dla pola cena. Nie wyświetla średniej ceny, a więc formuła jest nieprawidłowa. Za tabelę: 5 pkt., za formularz 5 pkt., za filtr 5 pkt, za raport 3 pkt. i za obsługę bazy danych 5 pkt., co daje sumę 23 pkt. i ocenę w stopniu bardzo dobry-. Ocena jest wystawiona zgodnie z Przedmiotowym Systemem Oceniania.

6.d. Przykład 4
Ocena rysunku z techniki uczennicy z klasy I H. Rysunek dotyczył wymiarowania przedmiotów płaskich. Zastosowałaś prawidłową grubość linii rysunkowych. Poprawnie stosujesz znaki wymiarowe. Ogólnie rysunek jest estetyczny. Uważaj żeby liczby wymiarowe nie dotykały głównych linii wymiarowych. U ciebie wynika to pewnie z tego, że za blisko rysujesz główne linie wymiarowe - pamietaj minimalna odległość to 7 mm. Oprócz tego źle rozmieściłaś rysunek na arkuszu rysunkowym. Powinien być umieszczony centralnie, co podwyższa czytelność rysunku. Myślęm, że ćwicząc więcej rysunek techniczny uzyskasz lepsze wyniki. Za ten otrzynujesz ocenę dobrą.

6.e. Przykład 5
W klasie trzeciej po zakończeniu omawiania działu "Sole" przeprowadziłam sprawdzian wiadomości. Sprawdzana była : -znajomość podstawowych wzorów, nazw i zastosowań soli, -umiejętność pisania wzorów sumarycznych na podstawie nazwy i odwrotnie, -umiejętność pisania równań reakcji otrzymywania soli różnymi sposobami i dysocjacji, -korzystanie z tabeli rozpuszczalności soli. Przy każdym pytaniu podana była ilość punktów, którą uczeń mógł uzyskać za poprawne rozwiązanie. Maksymalnie można było uzyskać 30 punktów. Przeliczenie punktów na ocenę szkolną: bdb - 30-27 db - 26-22 dst - 21-15 dop - 14-9 ndst - 8< Omawiając sprawdzone prace informowałam uczniów o ich osiągnięciach i brakach. Np.: Uczeń Kowalski otrzymał stopień dobry. Znasz nazwy soli, poprawnie piszesz wzory, umiesz pisać równania reakcji otrzymywania soli podstawowymi sposobami, ale powinieneś jeszcze poćwiczyć pisanie równań reakcji w sposób jonowy.

7. Jak nasze inicjatywy zostały przyjęte przez uczniów?

7.a.Uwagi ogólne
Uczniowie bardzo interesują się zasadami oceniania, zdają sobie sprawę z tego, że informacje zwrotne jakie w ten sposób uzyskują pomogą im w nadrobieniu ewentualnych braków. Wiekszość z nich dość dokładnie zna zasady oceniania z poszczególnych przedmiotów, sięgają w razie potrzeby do W.S.O. i P.S.O. Przystępując do pisania sprawdzianu, pracy klasowej, kartkówki chcą znać zasady oceniania, pnktowania poszczególnych zadań i kryteria wystawiania oceny końcowej. W rzypadku wątpliwości co do oceny zgłaszają się do nauczyciela. Chętnie też korzystają z możliwości poprawy oceny.

7.b.Wypowiedź 1
Justyna /klasaIII/-uważam,że w naszym gimnazjum jesteśmy oceniani sprawiedliwie. Wszelkie klasówki i sprawdziany są zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem. Jesteśmy poinformowani ile punktów otrzymamy za dane zadanie i jak obszerna wiedza będzie nam potrzebna do dobrego napisania pracy klasowej. Zdarzaja się też wyjątki. Niektórzy nauczyciele nie informują nas o zakresie wiadomości, które znajdują się na klasówce.

7.c.Wypowiedź 2
Marta /klasaIII/-uważam,że jesteśmy oceniani raczej sprawiedliwie. Nauczyciele z reguły zapowiadają kartkówki, a do sprawdzianów przygotowują powtórzenia. Wiem, że dostałam ocenę na jaką zasłużyłam, bo nauczyciele tłumaczą np. za co ile punktów, gdzie był błąd itp.

7.d.Wypowiedź 3
Karolina /klasaIII/ - Jesteśmy oceniani raczej sprawiedliwie, nauczyciele z reguły mówią czego od nas wymagaja, są zapowiadane kartkówki, klasówki, powtórzenia choć nie ze wszystkich przedmiotów. Nauczyciele zbyt rzadko uzasadniają nam wystawione oceny, a na sprawdzianach i kartkówkach znajdują się pojęcie, których nie omawialismy.

8. Jak pracowaliśmy?
W celu realizaji zadania powołany został zespół zadaniowy, którego zadaniem było zaplanowanie działań i kontrola ich wykonania. Opracowana została ankieta poświęcona znajomości W.S.O. przez uczniów, nauczycieli i rodziców. O jej wynikach poinformowana została Rada Pedagogiczna oraz przedstawiono wnioski.

9. W jakiej fazie realizacji zadania jesteśmy? Co planujemy?

9.a. Czy zakończyliśmy realizację zadania?
Zadanie zakończyliśmy. Do tej pory przeprowadziliśmy ewaluację Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. Niektóre zespoły przedmiotowe dokonały pewnych modyfikacji Przedmiotowych Systemów Oceniania, w gablocie Samorządu Uczniowskiego wywieszony został czytelny system wystawiania ocen z zachowania.

9.b. Jeżeli "nie", to jak będziemy je kontynuować?
Pod koniec roku szkolnego dokonana zostanie ponowna ewaluacja W.S.O. uwzględniająca nasze całoroczne działania.

10. Jaki był (jeśli był) udział uczniów w przygotowaniu i realizacji zadania?
Uczniowie wypełniali ankiety "Jaka jest nasza szkoła?" oraz ankiety przygotowane przez zespół zadaniowy.

11. A jaki był (jeśli był) udział rodziców uczniów w przygotowaniu i realizacji zadania?
Rodzice wypowiedzieli się w ankiecie "Jaka jest nasza szkoła?" oraz w ankiecie przygotowanej przez zespół zadaniowy. Członkowie Rady Rodziców brali udział w pracach nad nowelizacją kryteriów oceniania zachowania uczniów naszego gimnazjum.

12. Co najważniejszego wydarzyło się w trakcie realizacji zadania? Czego my, nauczyciele, dowiedzieliśmy się o szkole, uczniach, procesie nauczania?
Tak jak w realizacji innych zadań okazała się niezbędna współpraca nauczycieli, a także zaangażowanie uczniów i rodziców. Czytelny i prosty system oceniania stosowany w szkole jest bardzo ważnym elementem jej funkcjonowania. Wielu nauczycieli przekonało się ,że ocenę można stosować nie tylko jako sposób kontrolowania poziomu wiedzy i umiejętności ucznia, ale też jako niezwykle skuteczną metodę motywowania do coraz lepszej pracy.

13. Jakie wnioski z realizacji zadania płyną dla dalszej pracy szkoły?
Nie można poprzestać na jednorazowej ewaluacji W.S.O., należy robić to systematycznie uwzględniając potrzeby nowych roczników uczniów przychodzących do szkoły. Należy także dokładać starań, by wszyscy nauczyciele i uczniowie stosowali się do zapisów W.S.O. Należy zachęcić nauczycieli przedmiotowców do modyfikacji P.S.O. w celu stworzenia dokumentu czytelnego i zrozumiałego dla ucznia.